Friday, January 23, 2009

baby you can drive my car (benzini de sen koyarsin)

yekten soylemeli; kapitalizm israftir.


















yukaridaki fotograflar henuz cok taze. fabrikalarda, limanlarda, cami avlularinda ve artik nereyi buluyorlarsa oralarda depolanmis, satilamamis, satin alacak birini bulamamis oksuz otomobillerin hazin goruntusudur bu.

dunyanin dort bir yaninda, bir zamanlar bacalarindan araliksiz duman fiskiran, binlerce isci ve muhendisin uc vardiya calistigi otomobil fabrikalarina simdi endise hakim. bunun bir sonraki asamasi, dev endustriyel tesislerin tipki antik yunan kentleri gibi terk edilmis, ihtisamli ancak gecmis toplumlara ozgu yapilar haline gelmesi. tabii bugunden gecmisin yunan kentlerine, tapinaklarina ve anfi tiyatrolarina baktigimizda; o zaman var olmus toplumlari gunumuzle kiyaslamaz, kendi kosullari cercevesinde varmis olduklari medeniyet seviyesinin ihtisami ve baskaligi ile hayallere dalariz (yani en azindan, ben oyle yapiyorum. ornek cumle: "vay lan! kimbilir bu meydanda ne alemler yaptilar!" )

eger biz simdi kimilerinin iddia ettigi gibi kapitalizmin sonuna yaklasiyorsak, bu bir yonuyle kiyamet yaklasiyor anlamina gelir ve bu sarsici durum uzerinden fantastik senaryolar uretmenin de bir mahsuru yoktur. neticede onun yerini alacak bir sistem henuz olgunlasmadi. ustelik kapitalizm, kendinden oncekilerin aksine, kendisiyle beraber olgunlasan modern toplumu da yikacak kadar hirsli. amerikan otomobil sektoru gercekten de batarsa, bu is bitti demektir (benden duymus olmayin). ornegin, vaktinde yeni bir cagin kapilarini acan ford'un fabrika kapisina kilit vurmasi sembolik ve 'kapi' meteforu ile aciklanabilir olmaktan cok daha ote anlamlar tasiyacaktir. fordist, postfordist veee nonfordist. bildigimiz anlamda ilerlemenin, gelismenin ve genislemenin sonu...

sonraki kusaklarin ademogullari, bu dev tesislere belki de bizim antik kentlere baktigimiz gibi bakacaklar. hayretle, biraz korkuyla ve bolca hayal kurarak ve sessiz yatan koca makinalari hangi aklin yarattigini dusunurek... ne de olsa onlar, yalnizca topragi isleyerek yasayacak ve boyle mutlu olacaklar.

ursula teyze duy bu sesi! su arabalarin uzerini sarmasiklar kaplayacak diyorum? maymunlar cehennemi varsa moviemax'te, izleyeyim bu aksam.

2 comments:

esra said...

fordist
post fordist
non fordist.

:)

t for tuna said...

nonfordist diye aradim google'da... toplam uc sonuc cikti. ilki alterednative, ikincisi new left review, ucuncusunu anlayamadim :s dolayisiyla bu tanimlamayi sahiplenmemizde bir sorun yok.

post fordizm, esasen fordizm den bir kopus degil fakat tuketim urunlerinin cesitlendigi, yeni ve daha suratli uretim araclarinin ortaya ciktigi ve dolayisiyla kapitalizmin daha esnek olarak ve daha muzaffer bicimde yeniden uretiminin saglandigi bir donem.

-non onekini -a onekine tercih etmemin nedeni de, -a nin bir tur zitlik, -non un ise yokluk ifade etmesi. bahsettigim nonfordist durumda kapitalist uretimin yerini alacak, onu asacak ve yikacak "tarihsel olarak ileri" bir uretim bicimi yok. modern uretim cokmus, herkes koylere donmus :)