francis’e hicviye…

Zoetrope:All-Story ismini iki yil once tesadufen ogrendigimde epey hayiflanmis, biraz da utanmistim. Zira kendisi Amerika’da 1997 yilindan beri ceyrek yillik periyotlarla yayimlanan, unlu sanatcilarin kisa hikayelerinin de yer aldigi kerameti adindan kelli bir oyku dergisi. Kisa oykulerin yani sira tek kisilik oyunlari da ihtiva ediyor. Genc oyku yazarlarinin onunu acmak ve sesini duyurmak icin Amerikan edebiyat aleminin en afili basili yayinlarindan biri olan Zoetrope: All Story genc oyku yazarlari icin hem bir nevi okul/ekol, hem de ola ki jurinin kum tanesine dahi gecit vermeyen suzgecinden, editoryal kadronun da merhametsiz tirpanindan gecmisse bu alemde isim yapmanin da kestirme tunellerinden biri. Oyle tahmin ediyorum ki eger burada bir oykunuz cikiyorsa, amiyane tabirle “yirtmissinizdir”. Her sayinin dizayni unlu bir sanatci/misafir tasarimcinin marifetli ellerine teslim ediliyor. Yine her sayi yeni oykulerin yani sira mutlaka daha once yayimlanmis ve filme cekilmis bir kisa hikayeyi de barindiriyor. Ornegin Lou Reed’in misafir tasarimciligindaki son sayida Scott Fritzgerald’in filme cekilerek patlama yapan kisa oykusu “The Curious Case of Benjamin Button” var. Elimde derginin mevcudiyetinden haber aldigim an harekete gecmemin sonucu uzak kitada yasayan bir kardesimizin hizli lojistik destegi ile elime gecmis resimdeki “2007 Spring” sayisi var. Bu sayi muzisyen Will Oldham’in dizayn tornasindan cikma olup Woody Allen’in bir kisa oykusunu de barindiriyor. Sahsim adina cok okunabilir oldugunu soyleyemem. Belki edebiyatin fevkalade agdali bir soyutlukla islenen bu kismina cok yakin durmadigimdan, belki kisisel hayal guclerinin damitimi kurgularin iki boyutta ve farkli bir dilde ozumsemenin zorlugundan, belki de okumaya giristigim hikayelerin agirligindan olabilir. Ama filme cekilirse izler, sonra da okumus gibi ahkam kesebilirim :S Oyle ya da boyle elde tutmasi ve rafta bulundurmasi heyecan verici, tasarimi da ic kipirdatan fetis bir matbu nesne…

Yayinin en can alici ozelligi icin kanimca yeni bir paragraf acmak gerekiyor. Her ne kadar absurd kurmacalar ve yazi butunluklerine imza atsak da, bu kez basligin konuyla gercekten bir alakasi var. Derginin kurucusu ve imtiyazli hak sahibi Francis Ford Coppola... Yapim sirketi olan Zoetrope’un bir alt kurulusu da diyebiliriz. Hayranlari Coppolla’yi 97-07 araligini yonetmenlik alaninda kisir gecirmekle ve elini-etegini cekmekle elestiriyor fakat goruyoruz ki ne yapimci olarak, ne de bir “sanatci” olarak hic bos durmamis, en saygin edebiyat dergilerinden birinin de bas mumessili olmus.

Zoetrope:All-Story, her yil kisa oyku yarismalarinin yanisira, bir de kisa oyku yazarlarinin bir araya geldigi bir workshop duzenliyor. Haziran ayindaki bir haftada gerceklesen aktiviteye katilim 25 kisiyle sinirliymis. Bunun mutlaka hatri sayili bir bedeli vardir fakat tam malumat sahibi degilim. Peki workshop nerede mi? Francis Ford Coppola’nin Belize’deki ruyadan calma Blancaneaux Lodge’unda. Evet, Coppola’nin ozellikle Maya medeniyetinin en belirgin kalintilariyla birlikte biraktigi tarihi ve kulturel mirasla antropolog ve arkeologlarin gozbebegi Belize’de dogayla tumlesik, “Blancaneaux Resorts” adinda tatil ve dinlenme kompleksi varmis. Daha detayli bilgi burada mevcut... Bende de komplekse karsi bir kompleks olustu. Su anki “bize ozel teklifler”in arasinda geceligi 900 USD + vergi firsatiyla nasil oluyorsa gecede 500 papel “save” etme imkaniniz varmis. Hakikaten kacmaz. Bu mantikla hic gitmezsek toplamda 1500 dolar gibi bir kar etmis olmamiz gerekiyor. Herkes hemen hesaplarini kontrol etsin, banka kur farkindan gecirebilir! :S

Dedigim gibi, dergiden iki yildir haberdarim fakat ne bu aktiviteler, ne de beraberindeki Coppola’nin mutevazi serveti ve faaliyet alanlarindan bihaberdim. Bununla da bitmiyor… Cok pahali Coppola saraplarinin oldugunu duymustum fakat bir firmanin uretimine sadece isim hakkini sattigini filan saniyordum. Meger tam tesekkullu bir sarap ureticisiymis (rossobianco). Cesitlere, ozelliklere bir bakin hele. “Francis Ford Copolla Presents” markasi altinda topladigi hizmet agi goz kamastirici. Sahibi oldugu ve isletmecigilini yaptigi Cafe Zoetrope da hem yemek, hem de kendi uretimi sarabiyla yeme icme kulturune meydan okuyor. Ne keskin bir ticari zeka, ne rafine bir gusto sahibi gurme, ne eglencenin ve agzinin tadini bilen bir muhteremmis, hayretler icerisindeyim. Biz havadan gelecek parayi yine havaya nasil harcarizi kurgularken (dikkat, ne oncesi ne de sonrasi bir uretim sureci barindirmiyor) kimileri once calisarak bu serveti yapiyor, bu esnada aklina ve ruhuna mukayet olup balatalari siyirmiyor, sonrasinda da surdurulebilir bir eglence ve gelir kaynagi yaratiyor. Hayranliga kapilmamak ne mumkun?

Az oncekiler oldukca medeni ve ihtiyatli bir cercevede sarfedilmis cumlelerdi. Durust olmak gerekirse kendimi artik Copolla’nin yapitlarinin bir musterisi ve dolayisiyla velinimeti olarak degil, onun karsisinda asagilik biri gibi hissediyorum. Ve aldatildigimi dusunuyorum. Sizin benim paramla yaptigi servetle, bize karsilayamayacagimiz bedeller karsiliginda hizmetler sunuyor. Aslinda bizim icin sorun yok, alter[ed] native olarak akreditasyon sahibiyiz, gozlem amacli hepsinden yararlanma sansimiz var ancak sizin icin uzuluyorum :(. Kisaca ne sefa pe..vengi, ne servet dusmani bir adammissin, Ford diyorum. Bir kurusu cebime girmedi, o kadar gittik geldik sarabindan bile icirmedi. Korsana karsiyim, ama Coppola korsanligina evet! Durumu ongorup aylar oncesinden zaten Youth Without Youth’un korsan DVD’sini almistim :S Hem izlemiyor, hem de acilen elden ele dolastirmaya basliyorum…