küstüm, almıyorum

Yaşadığınız dünyada olan bitenden ne ölçüde haberdarsınız? Tunus ve son olarak Mısır'daki ayaklanmalar, uzak yerlerdeki doğal afetler, Turkiye'de alkol kullanımı düzenlemesi ve yaş sınırı tartışmaları, genel seçim öncesi etkisi katlanmış siyasal manevralar 2011 takviminin başlangıç taşlarını döşerken, aslında yakın geçmişte, yazın ve konuşma aleminde insanlık tarihinin en hayati hatalarından birinden dönüldü. Son on yıl içinde "girişimde bulunmak", "başlatmak", "teşebbüste bulunmak" gibi kalıplar kavramı tam anlamıyla, ya da sarsıcı bir etkiyle ifade edemediği için hayatımıza giren "insiyatif" kelimesi buyuk bir ıstıraptan kurtularak, aslına, yani "inisiyatif"e döndü. Kim bilir, bu kurtarma operasyonunun basarisi ve telafinin sagladigi rahatlama, bazılarımızın basini yastiga huzurla koymasina vesile olmustur.

Bunu ilk kim fark etti, ya da zaten farkındaydı da nihayet sesini duyurup genel farkındalığı etkiledi, çok merak etmiyorum. Ancak fark edilmemesi imkansız olan, sözcüğün yeni formunu ne kadar çok ve abartılı kullanırsak, bu tarihi hatadan o ölçüde sıyrılmış, hatta belki geçmişi bile bütünüyle temize çıkarırmışız gibi, ortalıkta bir "inisiyatif" bombardımanı olduğu. Herhangi bir konuda bu doyumsuz telafi hissini beyhude biçimde doyurabilmek için kavramı yoktan var eden fırsat avcılarına bile rastlamak mümkün. Peki sözcüğün -öyle sanıyorum- Fransızca aslına mot’a mot dönmek çok mu gerekliydi? Düşünün, yazımdaki aslına bağlı kalacağız diye bir anda sondaki “t“ harfini damağın dibine kadar bastırırcasına “restorant” demeye başladığımızı... Ne kadar can sıkıcı. Yıllarca "cavs" dediğimiz köpekbalığına bir anda "coows" demek zorunda olmak kadar da sinire dokunucu.

Ganimete veya çalıntıya saygıyı anlarım ama, devşirilmiş, özlük hissini daha baştan yitirmiş bir sözcüğün sonradan, kalıcı misafir olarak yerleştiği bu yeni dildeki yapıya, ortalama diksiyona uygun biçimde evrilmesi çok mu anormal? Tabii sözcükleri apartıp kendi keyfimize göre modifiye edelim, doğrusunu [bu durumda doğru kelimesi de biraz ironik kalıyor ya] söyleme zahmetine katlanmayalım demiyorum. Ama söylenişini kolaylaştırmanın nesi kötü? Örneğin zaman içinde kendini mecburen kabul ettirmiş, dilin doğruları arasına girmiş “septik” demenin pratikliğinin yanında, “skeptik”te ısrar etmenin ne gibi bir faydası olabilir, bilemiyorum. Özel bir şey yapmaya gerek yok, zaman içinde kamuya yayılan yanlış belki de dilin doğrusudur. Evet üzülerek söylüyorum, belki de “şarj” kelimesinin Türkçe dilindeki, damağındaki, armonisindeki yeri “şarz”dır. Sebebi tembellik değilse, bu kadar insan yanılıyor olamaz. Aman “sweetshirt” demeyelim, cunku hem daha kolay filan değil, hem de burada absurt bir anlam kayması da var. Bir turist şarz kelimesini duyunca en kötü ihtimal hiç anlamayabilir, ama “sweetshirt”ü duyunca krize girebilir. Neyse bu bambaşka bir konu. “In[i]siyatif” meselesine dönersek, oynamıyorum arkadaş! Eski halini kullansam, cahilliğe, ya da yeniliğe kapalılığa yorulacak. Yeni haline hallensem, özentimden çıldıracağım. Kısaca “inisiyatif”i kullanma insiyatifini almıyor ve sözcüğü haznemden defediyorum. Hatta kavramı da çıkarıyorum, her ne haltsa, onu almıyorum. Bundan böyle kimse benden herhangi bir konuda girişimcilik, elimi taşın altına koymacılık [ama bunların hiçbiri olmuyor ki ya :((], beklemesin :S